Maserati 100 jaar

Tekst & foto’s: Bart van den Acker

De familie Maserati uit Bologna was eind 19^e eeuw gezegend met zes zonen. Het was een boeiende tijd, auto’s en motorfietsen stonden in de kinderschoenen, wie gevoel voor techniek had, kon vele kanten uit. Dat gold voor vijf van de zes. De uitzondering, Mario, was artistiek begaafd en ging zijn eigen weg. De oudste, Carlo komt helaas al in 1911 te overlijden. In 1914 start Alfieri zijn eigen bedrijf, een reparatiewerkplaats voor het automerk Isotta Fraschini, bij wie hij eerder in dienst was. Zijn jongere broers, Bindo, Ettore en Ernesto voegen zich bij hem. De Maserati’s zijn ondernemend en beginnen ook een fabriekje waar bougies worden gemaakt. Ze ‘runnen’ ook het raceteam van het merk Diatto, tot die fabriek er geen geld meer voor heeft. De broers nemen de racewagens over, modificeren die en zetten hun eigen naam erop: Maserati Tipo 26, vernoemd naar het jaartal, 1926. De artistieke Mario levert nu ook een bijdrage en ontwerpt het logo, ontleend aan de drietand van de zeegod Neptunus, van wie een enorm beeld in Bologna staat. Het nieuwe merk bouwt uitsluitend raceauto’s, wat zakelijk gezien niet altijd handig is. In 1932 overlijdt oprichter Alfieri aan de gevolgen van een operatie aan zijn nieren. De drie jongere broers missen hem zowel persoonlijk als zakelijk, hij had een duidelijke leidersrol. Dit heeft ertoe geleid dat de hele onderneming in 1937 is overgenomen door de industriële familie Orsi uit Modena, wat tevens de verhuizing van het merk met zich meebracht. De drie broers tekenden een contract om nog tien jaar voor hun voormalige bedrijf te blijven werken. Adolfo Orsi was begonnen als lompenhandelaar en greep elke zakelijke kans aan. Maserati werd zo tevens fabrikant van accu’s, kleine elektrische bestelwagens, motorfietsen en machines voor de metaalindustrie, zoals draai- en freesbanken. Die veelzijdigheid bracht het merk ook door de oorlogsjaren.

Maserati is een merk met uiteenlopende activiteiten. Gedurende vele jaren werden ook lichte motorfietsen gebouwd, hier een exemplaar uit de jaren vijftig.

Grand Prix en Voiturettes voor 1940.

Ondanks alle strubbelingen wist Maserati op de circuits successen te behalen. Maserati was een geducht concurrent voor Alfa Romeo en Bugatti. Met onder meer Nuvolari aan het stuur werden enkele belangrijke overwinningen behaald, waaronder de Grote Prijs van België in 1933. 

Eén van de oudste Maserati’s, een 8CM Grand Prix wagen uit 1933, staat nu in het Louwman Museum in Den Haag. Topcoureur Tazio Nuvolari won er de Grand Prix van België mee.

Eind jaren dertig werd de 8CFF ontwikkeld, een auto die het de overheersende ´Silberpfeile´ van Mercedes en Auto Union op momenten het leven zuur kon maken. Een klasse lager (tot 1500 cc met compressor) deelde Maserati met het model 4CL de lakens uit, samen met Alfa Romeo.

Roerige tijden

In 1947 is het contract afgelopen, de gebroeders Maserati gaan terug naar Bologna en starten het automerk OSCA. Maserati beleeft vooral in de jaren vijftig grote roem als racewagenconstructeur. Auto’s voor straatgebruik worden slechts mondjesmaat en alleen op speciale bestelling gebouwd. Orsi begrijpt dat dit niet is vol te houden. In maart 1957 wordt het prototype van de 3500 onthuld, dit wordt het eerste normaal in serie gebouwde model. 

De 3500 GT was de eerste Maserati in werkelijke serieproductie. De 3,5 liter zescilinder is een getemde racemotor, de koetswerken voor deze ‘standaard-coupé’ zijn gemaakt door Carrozzeria Touring.

In die tijd staat het hele bedrijf aan de rand van de afgrond omdat een scheepslading machines die Orsi rechtstreeks heeft verkocht aan de, in de  tussentijd afgezette, president Peron van Argentinië niet wordt betaald door de nieuwe machthebbers. De curator is Maserati gunstig gezind en de productie van de 3500 mag worden gestart en levert (gelukkig) een groot verkoopsucces op. In de jaren zestig laat het Maserati een opeenvolging van indrukwekkende sportwagens het levenslicht zien, zoals de Mistral, Sebring, Mexico, Ghibli en Indy. 

De Ghibli uit 1967 wordt gekenmerkt door heel sobere, cleane vormgeving, de motor is een 4,9 liter V8, die in veel modellen is gebruikt. Zo’n Ghibli figureert nu in de Nederlandse TV-serie ‘Heer en meester’.

Het meest opmerkelijke model is de Quattroporte (letterlijk: vierdeurs), met een topsnelheid van 240 km/u de snelste sedan ter wereld. Kleinschalige autofabrikanten als Maserati konden op termijn echter niet overleven en dit leidde in 1968 tot de overname van het merk door Citroën. Uit deze samenwerking stamt de bijzondere sportcoupé SM van het Franse merk. De compacte V6 uit de SM gebruikt Maserati zelf als middenmotor in de Merak. In deze periode ontstaan ook andere nieuwe modellen, zoals de Bora en Khamsin. In de oliecrisis van 1973 ging Citroën (voor de tweede keer) failliet en werd opgepikt door Peugeot, dat echter geen enkel belang had bij een Italiaanse sportwagenfabrikant.

Grand Prix en sportwagens na 1940.

Voor het seizoen 1954 werd de legendarische 250F Grand Prix wagen ontwikkeld. Deze auto, tezamen met de voor sportwagenraces gebouwde 300S en daarvan afgeleide auto’s, zorgden ervoor dat de racesuccessen voortduurden.

In de jaren vijftig maakte Maserati nog steeds voornamelijk racewagens. Dit is een A6GCS, een twee liter sportwagen met zes cilinders en 160 pk, goed voor vele klasse-overwinningen in wereldwijde races.

Deze auto’s werden bovendien goed verkocht aan privé-rijders. Een kroon op het werk was het Wereldkampioenschap Formule 1 van Juan Manuel Fangio (zijn vijfde en Maserati’s eerste en enige) in 1957. Door een opeenhoping van dramatische ongelukken met het sportwagen fabrieksteam, werd men uiteindelijk gedwongen de raceactiviteiten te staken.

In handen van de aartsrivaal

De Italiaanse overheid heeft dan al decennia verschillende instituten die noodlijdende fabrieken in stand moet houden tot de omstandigheden beter zijn. Maserati had feitelijk geen toekomst meer, tot Alejandro DeTomaso zich meldt. Argentijn DeTomaso was oud-coureur, multimiljonair en industrieel, met verschillende bedrijven in de auto- en motorfietsbranche. Hij hield Maserati niet alleen in leven, maar voegde ook een nieuw element toe. Begin jaren tachtig kwam de Biturbo, een relatief compacte vierpersoons auto met ingetogen lijnen, een prachtige V6 met twee turbo’s en een prijs die zo’n beetje de helft van een Porsche 911 bedroeg. 

De Biturbo-modellen gaven een compleet nieuwe richting aan het merk Maserati. Mooie techniek, ingetogen vormgeving en veel betaalbaarder prijzen. Dit is een 430, waarbij de ‘4’ op het aantal portieren wijst.

Naast de Biturbo kwam een nieuwe Quattroporte, die zelfs door de Italiaanse president werd gebruikt, een imposante auto met veel status. De Biturbo was de basis voor een hele range modellen, waaronder een vierdeurs en een Spider, met verschillende motoren en uitvoeringen. Het bleven moeilijke tijden voor kleine sportwagenfabrikanten. In 1993 kwam er serieuze hulp voor Maserati. Fiat-baas Agnelli wilde niet dat het trotse oude merk met de drietand op een slechte dag zou verdwijnen en nam het over, zoals hij ook ruim twintig jaar eerder Ferrari onder zijn hoede nam. DeTomaso werd uitgekocht, Maserati kwam nu onder de hoede van Ferrari, de oorspronkelijke aartsrivaal. Dankzij Ferrari kwam er een nieuw elan in Maserati. De productiefaciliteiten werden verbeterd en daarmee ook de kwaliteit van de auto’s. Bovendien kwamen er opnieuw nieuwe modellen, zoals de 3200GT en Spider, later de Gran Coupé en –Spider en nieuwe generaties van de Quattroporte. In onze huidige tijd is Maserati succesvoller dan ooit tevoren. De vorig jaar uitgebrachte nieuwe Ghibli, de eerste van het merk die ook met een dieselmotor en zelfs vierwielaandrijving wordt geleverd, breekt alle verkooprecords. 

De huidige Ghibli is één van de modellen waarmee Maserati in de komende jaren naar veel hogere productie- en verkoopaantallen streeft. Moderne techniek en comfort, maar met een trotse drietand op het front, een echte Maserati.

Maserati is in honderd jaar ontwikkeld van een kleinschalig bedrijf met puur handwerk en grote ambities tot een exclusief merk met een sportieve status. De verkoop moet gaan groeien tot 50.000 stuks per jaar, dat is grofweg evenveel als wat het merk in de eerste driekwart eeuw van zijn bestaan heeft gebouwd. Viva Maserati!